Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA)
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) Soru ve Cevaplarla
Havaların ısınmaya başladığı, kırların, parkların bahar renkleriyle hepimizi cezbettiği bu günlerde yeniden kene ve KKKA kabusu gündemde kendine yer bulmaya başladı. Biz de bazı hatırlatmalar yaparak bu konudaki bilgilerimizi tazeleyelim istedik.
KKKA, keneler tarafından taşınan bir virüsle oluşan bir hastalıktır. Ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal gibi bulgularla seyreder.
900 kadar kene türü olduğu bilinmektedir. Türkiye’de 30 çeşit kene türü vardır. Sadece kan emerek beslenirler. Keneler beslendiklerinde kendi boyutlarının 50 katına kadar büyüyebilirler. Genellikle yaz aylarında aktiftirler. Kış aylarını toprağın 1 m altında geçirirler. Havalar ısınınca yukarı çıkarlar.
Kene ile temas eden herkeste KKKA hastalığı meydana gelir mi?
Her kene mutlaka hastalık virüsünü taşımaz. İnsanda hastalığın oluşması için kene başka bir hayvandan bu virüsü almalı, taşımalı ve insana bulaştırmalıdır. Ayrıca kene bu virüsü taşısa bile insana bulaştırmayabilir. Yani kısacası kene ile temas eden her birey bu hastalığa yakalanmaz.
Türkiye’ de kene ile temas eden kişilerde hastalık görülme oranı erişkinlerde % 5-6, çocuklarda ise % 2,8 olarak saptanmıştır. Başka bazı ülkelerde bu oran %50-80 arasında bulunmuştur.
Kimler risk altındadır?
– Çiftçilikle ve hayvancılıkla uğraşan kişiler,
– Kasaplar ve mezbaha çalışanları,
– Veteriner hekimler,
– Askerler,
– Korunmasız olarak kamp ve piknik yapanlar,
– Laboratuvar çalışanları,
– KKKA hastalarının yakınları..
– Sağlık çalışanları KKKA açısından risk altındadırlar.
Nasıl bulaşır ?
1- Kene ısırığı ile
2- Enfekte hastaların kanı ile
3- İnsandan insana (Genellikle hastane enfeksiyonu şeklinde)
4- Solunum yoluyla (nadiren)
Hastalığın 4 safhası vardır:
1- Kuluçka dönemi: Virüsün bulaştığı ve çoğaldığı ilk dönem. 3-7 gün sürer.
2- Kanama öncesi dönem: İlk belirtilerin ortaya çıktığı dönemdir. 1-7 gün sürebilir. Bu dönemde kas ağrısı, ateş, bulantı, kusma, ishal görülebilir. Ateş mutlaka vardır. Olmazsa olmaz bulgudur. Ateş yoksa KKKA yoktur.
3- Kanamalı dönem: Tüm vücutta kanamalar görülür. 2-3 gün sürer. Kan kusma, kanlı dışkılama, ciltte kanama ve morarmalar. Dalgınlık görülebilir. Bu dönemde ölüm görülebilir.
4- Hastalık belirtilerinin kaybolduğu nekahat (iyileşme) dönemi
Hastalığı geçiren kimse tekrar hastalığa yakalanır mı? :
Bir kez hastalığa yakalanıp iyileşen kimselerde bağışıklık oluşmakta ve bir daha hastalığa yakalanmamaktadırlar.
Teşhis nasıl konulur.
Teşhiste en önemli nokta kene ile veya KKKA hastasıyla temas öyküsüdür. Kene ile temas öyküsü olan hasta başvurduğunda, yapılacak hiçbir tetkikte bir anormallik saptanmaz. Bu nedenle belirti yoksa 2-3 günde bir tahlil yapıp takip etmek anlamsızdır. Sonuçlar tamamen normal çıkacaktır. Ancak hastalık belirtileri ortaya çıktığında tahllillerde anormallikler görülür.
Tedavisi nasıldır:
1-Etkene yönelik tedavi:
– Antiviral tedavi: Çok etkili değildir. Etkisiz olmasının yanı sıra, olumsuz yan etkileri söz konusu olabilir.
2-Destek tedavi:
– Sıvı elektrolit izlemi ve gerekirse replasmanı
– Hastanın kan değerlerinin izlemi ve gerekirse bozulan değerlerin düzeltilmesi amacıyla kan ve kan ürünleri transfüzyonu.
– Şok gelişmişse, buna yönelik vazopressör tedavi
Nasıl korunmalıyız:
1- Keneler ile mücadele
2- Hastaların ayrılması
3- El yıkama
4- Piknik, park gibi yerlere giderken yapışan kenenin fark edilebilmesi açısından açık renk elbiseler giyinmeli. Pantolon çorabın içine sokulmalı. Kısa şortlar tercih edilmemeli.
5- Kenelerin insan vücudunda en sevdiği bölgeler; koltuk altı, kulak memesi, testislerdir. Piknik dönüşünde soyunarak özellikle bu bölgeler olmak üzere tüm vücut kontrol edilmeli.
6- Vücuda yapışmış olan bir kene görüldüğünde, eğer bir sağlık kuruluşuna yakın ise hemen oraya başvurulup çıkartılmalı, ama yakında sağlık kuruluşu yok veya saatler sonra gidilebilecek mesafedeyse kişinin kendisi beklemeden keneyi çıkarmalı.
7- Kene çıkartılırken, karın bölgesinden tutulmamalı. Üzerine vazelin, alkol veya başka bir şey dökmemeli, ezmemeli, yakmamalı, oynamamalı. Kene kızarsa yapıştığı dokuyu bırakmaz, kusar.
8- Kene çıkartıldığında kafası kopup dokuda kalabilir. Kafayı çıkartmaya çalışmamalı.
9- Temas riski olanlar, kene yapışmasını önleyici koruyucu elbiseler giymeli.
10- Enfekte materyal (kan-dışkı-idrar) dikkatlice bertaraf edilmeli.
11- Hastalıktan ölenlerin defni kontrollü bir şekilde yapılmalı.
12- Aşı: Henüz geliştirilmiş etkili bir aşısı bulunmamaktadır. Aşı çalışmaları devam etmektedir. Türkiye’de üretilen aşının birkaç yıl içinde rutin kullanıma girmesi beklenmektedir.